Παρασκευή 31 Αυγούστου 2012

Tο σπήλαιο των πηγών του ποταμού Αγγίτη

Tο σπήλαιο των πηγών του ποταμού Αγγίτη βρίσκεται στο Δ.Δ. Κοκκινογείων του Δήμου Προσοτσάνης, 25 χιλιόμετρα Β.Δ. της πόλης Δράμας.
Η αίθουσα του μύλου - Κάντε κλικ για μεγένθυσηΗ ανακάλυψη του έγινε το 1978 από ομάδα Γάλλων σπηλαιολόγων σε συνεργασία με την Ελληνική Σπηλαιολογική εταιρεία και η μοναδικότητα του οφείλεται στις πηγές του ποταμού, στους νότιους πρόποδες του Φαλακρού όρους. Η ορμητική έξοδος του ποταμού στην ελεύθερη φύση πραγματοποιείται από μικρό σχετικά τοξοειδές άνοιγμα στη βάση ενός μικρού θολωτού σπηλαίου (αίθουσα του τροχού). Η αίθουσα αυτή που έχει διάμετρο 40 μέτρα και μέγιστο ύψος 15 μέτρα ήταν γνωστή λόγο του φυσικού ανοίγματος που έχει και αποτέλεσε το σημείο εκκίνησης για τους σπηλαιολόγους οι οποίοι ενήργησαν υποβρύχια διάβαση και πέρασαν μέσα από ισχυρό "σιφώνι" μήκους περίπου 70 μέτρων στο κυρίως σπήλαιο.
Η λιθολογική σύσταση του Φαλακρού όρους (ασβεστόλιθοι) και η κλειστή λεκάνη του Κάτω Νευροκοπίου που βρίσκεται βορειότερα συντελούν στην απορρόφηση των υδάτων της βροχής και των χειμάρρων. Τα νερά αυτά στην διαδρομή τους δημιουργούν έναν επιμήκη αλλά όχι ευθύγραμμο καρστικό αγωγό που είναι το σπήλαιο. Η μορφολογική μελέτη του σπηλαίου έδειξε ότι κατά μήκος του κύριου άξονα ανάπτυξης του έχουν σχηματιστεί διευρύνσεις (αίθουσες) και στενώματα (σιφώνια), σταλακτικός διάκοσμος, ο οποίος μειώνεται από την είσοδο προς το εσωτερικό, και λίγοι - λόγω της ροής των υδάτων σταλαγμίτες, οι οποίοι αναπτύσσονται συχνά πάνω σε πεσμένους βραχόλιθους. Ο πυθμένας του σπηλαίου καλύπτεται από αποθέσεις ιλύος, αργίλου και άμμου, των οποίων το πάχος είναι πάνω από 10 μέτρα.
Μέχρι σήμερα έχουν εξερευνηθεί 10 χιλιόμετρα (8 χιλ. στην κεντρική αρτηρία και 2 χιλ. σε διακλαδώσεις ) από Γάλους σπηλαιολόγους ενώ έχουν χαρτογραφηθεί λεπτομερειακά Τα 2,5 χιλ. από Ελληνική επιστημονική ομάδα με την επίβλεψη του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.
Η αίθουσα του μύλου - Κάντε κλικ για μεγένθυσηΟ σημερινός επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί στα 500 πρώτα μέτρα του μοναδικού αυτού φυσικού μνημείου.
Η απώτερη προϊστορία στην περιοχή του σπηλαίοu αγγίζει τα 30.000 χρόνια πριν από σήμερα, σύμφωνα με τις απόλυτες χρονολογήσεις που έδωσε το εργαστήριο Πυρηνικής Φυσικής "Δημόκριτος". Η χρονολόγηση αφορά στον ανώτερο ανασκαφικό ορίζοντα της τομής που έγινε στο πλάι της τεχνητής εισόδου. Η ανασκαφή που γίνεται εκεί, από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας από το 1992, έφερε στο φως λίθινα εργαλεία και οστά ζώων (άλογα, ελάφια, δασύμαλλο ρινόκερο, μεγάκερο, μαμούθ.)
Στην αίθοuσα του τροχού στην αριστερή όχθη του ποταμού και σε ένα μικρό πλάτωμα (1ΟΧ12 μ. περίπου)διαμορφωμένο σε δύο βαθμίδες, ανακαλύφθηκαν λείψανα εγκαταστάσεων του τέλους της Νεολιθικής περιόδου, δηλαδή του τέλους της 3ης xιλιετίας π.Χ.
Δείγματα από τον εργαλειακό εξοπλισμό και τα οστά που προήλθαν από την ανασκαφική τομή εκτίθενται στο Μοuσείο Δράμας.
Απέναντι από τη νεολιθική εγκατάσταση ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί ο σωζόμενος από τις αρχές του 20ου αιώνα υδροτροχός. Ο αρχικά ξύλινος και μετέπειτα σιδερένιος υδροτροχός (διάμετρος 8μ.) μαζί με ένα μικρότερο (διάμετρο 4μ.) και με ένα σύστημα κτιστών αγωγών κάλυψε τις ανάγκες υδρεύσεως της περιοχής στο πρώτο μισό του 200υ αιώνα. Η δημιουργία ενός σύγχρονου δικτύου υδροδότησης από τα τέλη της δεκαετία του 1950 έθεσε τους τροχούς σε αχρηστία. Η διατήρηση και ανάδείξη των λαμπρών αυτών μνημείων προβιομηχανικής αρχαιολογίας είναι υποχρέωσή μας.
Στη δεξιά όχθη του Αγγίτη η εγκατάσταση αποίκων, που πρέπει να είχαν σχέση με τη Ρωμαϊκή πόλη των Φιλίππων, είχε αποτέλεσμα τη δημιουργία εκτεταμένου οικισμού και νεκροταφείων που δεν έχόυν ανασκαφεί ακόμη. Γι' αυτό ο χώρος που βρίσκεται δεξιά και αριστερά της τεχνητής εισόδου του σπηλαίου δεν είναι επισκέψιμος. Στην κορυφή του λόφου πάνω από τη φυσική είσοδο του σπηλαίου υπάρχει διπλός οχυρωματικός περίβολος. Η ασβεστόκτιστη αυτή οχύρωση, δέσποζε στο βορειοδυτικό τμήμα της πεδιάδας και έλεγχε περάσματα της περιοχής.
Ο ποταμός ΑγγίτηςΜεγάλο επίσης ενδιαφέρον παρουσιάζει και η φυσική ομορφιά του περιβάλλοντος χώρου του σπηλαίου. Η πλούσια βλάστηση, στις όχθες του ποταμού, που αποτελείται από πλατάνια, ιτιές, λεύκες κ.α., δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες να απολαύσουν μοναδικές στιγμές ηρεμίας και ξεκούρασης.
"Η όψη (του περιβάλλοντος χώρου) άλλαξε αμέσως μόλις ανακαλύψαμε τα βράχια που σχημάτιζαν τη σπηλιά. Μια δροσερή σκιά μας περιτύλιγε: Νερά διάφανα που κυλούσαν
ήσυχα, μια θέα ανεμπόδιστη στα αριστερά μας, ανάμεσα σε χαμηλούς λόφους που πλαισίωναν το ποτάμι, απότομα βράχια σκεπασμένα με φυτά και θάμνους...
Η είσοδος της σπηλιάς είναι ορατή μόνο όταν πλησιάσει κανείς. "Όγκοι από γκριζωπό μάρμαρο, κομματιασμένοι προφανώς από σεισμούς, έφραζαν όλα τα περάσματα. Συρθήκαμε πάνω στα χέρια μας για να μπούμε. Το θέαμα όμως που μας προσφέρθηκε μας αντάμειψε για το μόχθο.
Από το βάθος της σπηλιάς ξεπηδά νερό διάφανο που κύλα σ' ένα στρώμα άμμου,στην αρχή χωρίς θόρυβο... Αρχίζει να σιγομουρμουρίζει μόλις φτάσει έξω. Σε μια κοιλότητα κάτω από ένα άνοιγμα από το οποίο μπαίνει φως μυστηριακό, διακρίναμε ερείπια από αρχαία κατασκευή..." (M.E.M. Cousinery, Voyage dans la Macedoine, Paris 1831)